Recombinaties

Geslachtelijke voortplanting

Bij geslachtelijke voortplanting kunnen allelen opnieuw worden gerecombineerd, waardoor nieuwe allelencombinaties ontstaan. Stel dat er in een populatie alleen maar dieren zijn die heterozygoot zijn (Aa) voor een bepaalde eigenschap. Wanneer deze dieren onderling voortplanten kunnen er ook nakomelingen ontstaan met aa. Er komt dus meer genetische variatie en meer variatie in fenotypen.

De evolutietheorie is gebaseerd op genetische variatie. Pas als er variatie in eigenschappen is, kan er selectie plaatsvinden.

Zelfbestuiving en kruisbestuiving

Bij zelfbestuiving worden de bloemen van dezelfde plant (bijvoorbeeld een appelboom) bestoven (door insecten). Bij kruisbestuiving worden de bloemen bestoven door een andere plant. In de afbeelding wordt bij A de bloem door zelfbestuiving bevrucht, bij B door kruisbestuiving. Zowel zelf- als kruisbestuiving zijn vormen van geslachtelijke voortplanting. Bij beide vormen kunnen recombinaties van allelen plaatsvinden waardoor er meer genetische variatie ontstaat. Bij kruisbestuiving is de kans op meer genetische variatie echter groter dan bij zelfbestuiving, omdat bij kruisbestuiving de kans groter is dat er meer verschillende allelen betrokken zijn.

Om het principe van de recombinaties te snappen, is het belangrijk dat je de erfelijkheidsleer begrijpt. Via deze link kun je meer informatie vinden. Het basisfilmpje over erfelijkheidsleer vind je hier.

Inteelt

Bij inteelt planten naaste verwanten (familieleden) zich met elkaar voort. Wanneer er sprake is van een kleine populatie, is de kans groter dat er inteelt plaats vindt. De kans is daardoor veel groter dat bepaalde allelen, die veel in deze familie voorkomen, samen komen in de nakomelingen. Bijvoorbeeld; stel dat de kans dat een bepaald recessief allen (a) normaal gesproken één op de honderd keer voorkomt. De allelfrequentie is dan 1/100. De kans dat een nakomeling homozygoot recessief is (aa) is dan 1/100 x 1/100 = 1/10000 = 0, 0001%. Wanneer echter naaste verwanten zich met elkaar voortplanten (= inteelt), en wanneer in deze familie het allel a wordt doorgegeven, is de kans op een homozygote nakomeling (aa) vele malen groter! Wanneer het recessieve allel (a) codeert voor een erfelijke ziekte, dan is de kans op deze erfelijke ziekte dus vele malen groter na inteelt.

Ongeslachtelijke voortplanting

Bij ongeslachtelijke voortplanting wordt hetzelfde DNA doorgegeven aan het nageslacht. De enige manier waarop er dan meer genetische variatie kan ontstaan is door middel van mutaties. Voor meer uitleg over mutatie, klik hier.

Veel plant- en diersoorten maken voor de voortplanting zowel gebruik van geslachtelijke als ongeslachtelijke voortplanting. Zo ook schimmels. Sommige soorten kunnen zich alleen ongeslachtelijk voortplanten.

In een laboratorium kunnen onderzoekers cellen vermeerderen. Op een kunstmatige wijze worden via ongeslachtelijke voortplanting, identieke genetische identieke kopieën (= met hetzelfde DNA) van een organisme geproduceerd. Dit wordt klonen genoemd.